Trong hành trình học piano, ba khái niệm cơ bản nhất định bạn phải nắm vững chính là nốt nhạc (note), cao độ (pitch) và trường độ (duration/rhythm value). Đây giống như bảng chữ cái của âm nhạc: nếu không biết chữ cái thì không thể viết nên câu văn, cũng như không thể chơi nhạc có ý nghĩa.
1. Nốt nhạc là gì?
Nốt nhạc là ký hiệu để ghi lại âm thanh, cho chúng ta biết:
Tên nốt (C, D, E, F, G, A, B – hay Đô, Rê, Mi, Fa, Sol, La, Si).
Cao độ – nốt đó vang lên trầm hay bổng.
Trường độ – nốt đó kéo dài bao lâu.
2. Cao độ (Pitch) – “độ cao thấp” của âm thanh
Cao độ quyết định nốt đó vang trầm hay bổng.
Trên piano, mỗi phím đàn là một cao độ cụ thể. Đi từ trái qua phải: âm thanh càng ngày càng bổng.
Khoa học phía sau: Cao độ phụ thuộc vào tần số dao động (Hz). Ví dụ:
A4 (La) = 440 Hz (chuẩn quốc tế).
C4 (Middle C) = ~261.6 Hz.
Trên piano, khoảng cách giữa 2 phím liền nhau gọi là nửa cung (semitone).
3. Trường độ (Duration / Rhythm Value) – “độ dài ngắn” của nốt
Trường độ cho ta biết một nốt kéo dài bao lâu. Nó là yếu tố cốt lõi để tạo nên nhịp điệu.
Các hình nốt cơ bản:
Nốt tròn (whole note) – dài nhất.
Nốt trắng (half note).
Nốt đen (quarter note).
Nốt móc đơn (eighth note).
Nốt móc kép (sixteenth note).
4. Mối liên hệ giữa cao độ & trường độ
Cao độ = “nốt gì”.
Trường độ = “nốt đó kéo dài bao lâu”.
Chúng kết hợp để tạo thành giai điệu (melody).
5. Tư duy âm nhạc cho pianist: không chỉ là ký hiệu
Pianist không nên chỉ “đọc nốt” mà phải nghe và cảm nhận cao độ & trường độ.
Bài tập cơ bản:
Hát nốt trước khi chơi: ví dụ hát “Đô–Rê–Mi” để cảm nhận cao độ.
Gõ nhịp tay để cảm nhận trường độ, rồi mới chơi trên phím đàn.
Ghép lại: vừa hát cao độ, vừa gõ nhịp, sau đó chuyển qua đàn.
6. Kết luận
Nốt nhạc, cao độ và trường độ chính là bộ ba nền tảng mà mọi pianist cần hiểu. Khi nắm chắc, bạn sẽ không chỉ đọc được bản nhạc mà còn nghe và cảm nhận âm nhạc một cách sống động.
